Në vitin 2025, paqja mund të duket si një luks i rrallë. Luftërat po përshkallëzohen, siguria kufitare është forcuar dhe tensionet tregtare vazhdojnë të rriten.
Sipas Indeksit Global të Paqes 2025 (GPI), numri i konflikteve të bazuara në shtet ka arritur nivelin më të lartë që nga Lufta e Dytë Botërore, me tre luftëra të reja vetëm këtë vit. Shumë shtete po reagojnë me rritje të militarizimit.
Megjithatë, disa vende vazhdojnë të japin përparësi paqes. Indeksi i prodhuar nga Instituti për Ekonomi dhe Paqe vlerëson 23 tregues – nga konfliktet e jashtme dhe shpenzimet ushtarake deri te siguria, terrorizmi dhe shkalla e vrasjeve. Vendet që renditen në majë të indeksit kanë qenë të qëndrueshme për gati dy dekada, duke dëshmuar ndikimin afatgjatë të politikave paqësore.
Banorët e këtyre vendeve ndajnë me ne se si këto politika ndikojnë jetën e përditshme dhe krijojnë një ndjenjë të thellë qetësie dhe sigurie.
1. Islanda – Paqja si mënyrë jetese
Që prej vitit 2008, Islanda vazhdon të mbajë vendin e parë si shteti më paqësor në botë, me rezultate të larta në të tre fushat kryesore: siguri e brendshme, konflikte dhe militarizim. Madje, këtë vit u regjistrua edhe një përmirësim me 2%, duke e rritur hendekun nga vendi i dytë.
Për vendasit, ndjenja e sigurisë është pjesë natyrale e jetës. “Edhe pse moti i ashpër dimëror mund të mos të japë gjithmonë ndjenjën e sigurisë, komuniteti e bën,” thotë Inga Rós Antoníusdóttir, e lindur në Islandë dhe menaxhere në Intrepid Travel për Evropën Veriore. “Mund të ecësh vetëm natën pa u shqetësuar; sheh foshnje që flenë në karroca jashtë kafeneve, ndërsa prindërit bëjnë pazar ose hanë drekë; dhe policia nuk mbart armë.”
Inga thekson se politikat për barazi gjinore janë thelbësore për ndjenjën e sigurisë, sidomos për gratë. “Mundësitë e barabarta dhe sistemet sociale të forta krijojnë një shoqëri më të drejtë dhe më të sigurt për të gjithë.”
Ajo sugjeron vizitorët të provojnë qetësinë lokale në mënyra autentike: “Notoni në një pishinë gjeotermale dhe bisedoni me vendasit; ngjituni në një mal, qoftë Esja pranë Reykjavikut apo një ecje shumëditore në malet e larta; zbuloni artin, muzikën dhe natyrën – në çdo mot.”
2. Irlanda –, neutralitet dhe mirëpritje
E shënuar nga konflikte në shekullin XX, Irlanda sot është një model i paqes. Ka shënuar ulje të militarizimit dhe shumë pak përfshirje në konflikte, duke hyrë ndër vendet më të sigurta në botë.
“Ka një ndjenjë të thellë komuniteti dhe miqësie, qoftë në fshat apo qytet,” thotë Jack Fitzsimons, banor i Kildare dhe drejtor i përvojave në Kilkea Castle. “Këtu, njerëzit kujdesen për njëri-tjetrin. Mund t’i kërkosh ndihmë një të panjohuri dhe ai do të bëjë gjithçka që mundet.”
Irlanda ndjek një politikë neutraliteti ushtarak dhe nuk është anëtare e NATO-s, duke i dhënë përparësi diplomacisë dhe ruajtjes së trashëgimisë kulturore dhe natyrore.
“Jetesa është më e qetë këtu. Je gjithmonë pranë një kalaje, një shëtitjeje në pyll apo një nate me muzikë tradicionale në një pub të ngrohtë,” thotë Fitzsimons. “Njerëzit vlerësojnë ende bisedën, tregimin e historive – dhe kjo krijon një lidhje njerëzore të veçantë.”
3. Zelanda e Re – Siguri në çdo hap
Zelanda e Re u ngjit këtë vit në vendin e tretë, falë përmirësimeve në siguri dhe uljes së ndikimit të protestave apo akteve terroriste.
Si një ishull në Paqësor, vendi përfiton nga mbrojtja natyrore, por edhe politikat e brendshme luajnë rol të madh. “Ligjet për armët janë ndër më të rreptat në botë, dhe kjo ndihmon shumë për ndjenjën e sigurisë,” thotë Mischa Mannix-Opie, banore dhe drejtore në një firmë relokimi.
“Aty fëmijët shkojnë në shkollë në këmbë, njerëzit nuk i mbyllin dyert me çelës, dhe shoferët ndalojnë për të ndihmuar nëse sheh një makinë të prishur,” shton ajo. “Ka një besim të përgjithshëm tek të tjerët dhe tek sistemi – dhe kjo krijon ndjenjë të vërtetë komuniteti.”
Përveç rrjetit të fortë social dhe kujdesit shëndetësor universal, lidhja me natyrën është një pjesë kyçe e jetës. “Për shumë vizitorë, ajo që mbetet më gjatë në kujtesë nuk është vetëm natyra – por ndjesia e sigurisë dhe përkatësisë.”
4. Austria – Qetësi në thelb të sistemit
Austria këtë vit ra një vend në renditje, por mbetet ndër vendet më të qeta në botë. Me politikën e saj të neutralitetit të garantuar me kushtetutë, ajo investon më shumë në mirëqenien e brendshme sesa në çështje ushtarake.
“Neutraliteti ka sjellë investime në njerëz – me sistem të fortë social, kujdes shëndetësor cilësor dhe arsim të shkëlqyer,” thotë Armin Pfurtscheller, pronar i një hoteli në luginën Stubai. “Këtu njerëzit ecin natën përgjatë lumit Ruetz, lënë shtëpitë hapur, biçikletat të pambrojtura jashtë kafeneve. Siguria nuk është thjesht statistikë – është ndjenjë.”
Ai shton se edhe vizitorët e ndiejnë këtë qetësi: “Pas disa ditësh, njerëzit relaksohen, stresi zhduket, dhe fillojnë të vërejnë tingullin e ujit, dritën në male, frymëmarrjen e qetë. Kjo është paqja që ofron Austria – mundësia për të qenë thjesht vetvetja.”
5. Singapori – Rendi që krijon liri
I vetmi shtet aziatik në top 10, Singapori qëndron në vendin e gjashtë falë sigurisë së lartë dhe rregullit të brendshëm, pavarësisht shpenzimeve të mëdha ushtarake.
“Unë ec natën vonë pa frikë. Nuk ndiej ankth apo pasiguri si në qytete të tjera të mëdha,” thotë banorja Xinrun Han. “Ekziston një besim i plotë në sistem, që krijon një ambient të qetë dhe të kujdesshëm.”
Edhe pse disa liri civile, si të drejtat LGBT+, janë ende të kufizuara, progresi social është në rritje – me ngjarje si festivali Pink Dot që sjell më shumë pranueshmëri te gjeneratat e reja.
Han i këshillon vizitorët të shijojnë ndjenjën e sigurisë duke bërë shëtitje natën, duke shijuar ushqim rrugësh ose duke vizituar parqe të ndriçuara pas errësirës.
