Edhe pse jetonte më pak se dy milje larg qendrës së shpërthimit, si mbijetoi mrekullisht. Sot, ai është një nga zërat më të fortë që paralajmërojnë botën për rrezikun e përsëritjes së një katastrofe bërthamore.
Më 9 gusht 1945, Terumi Tanaka, një djalë 13-vjeçar i mbijetoi shpërthimit të bombës atomike të hedhur nga Shtetet e Bashkuara në qytetin e Nagasakit.
Në fjalimin e tij gjatë ceremonisë së ndarjes së Çmimit Nobel për Paqe, që iu dha Konfederatës Japoneze të Viktimave të Bombave A dhe H (Nihon Hidankyo), i mbijetuari ndau kujtimet e tij të dhimbshme nga ajo ditë e errët.
Ai rrëfeu se xhami i derës që i ra sipër nuk u thye, duke i shpëtuar jetën, por pesë anëtarë të familjes së tij humbën jetën: dy halla, gjyshi, një kushëri dhe xhaxhai, i cili vdiq nga sëmundja e rrezatimit pasi shkoi të kërkonte ndihmë.
Deri në fund të vitit 1945, vlerësohet se rreth 70,000 njerëz u vranë nga bomba në Nagasaki, ndërsa 140,000 humbën jetën në Hiroshima. Në total, mbi 400,000 njerëz u ekspozuan ndaj efekteve të dy bombave, shumica civilë, gra, fëmijë dhe të moshuar.
Të mbijetuarit e Hiroshima-s dhe Nagasaki-t kanë ndarë dëshmi të tronditëse që ilustrojnë shkatërrimin që shkaktojnë armët bërthamore.
Yoshie Oka, atëherë 14 vjeç në një bunker në Hiroshima, kujtoi momentin kur shpërthimi ndodhi: “Ndërsa po i flisja dikujt, pashë një dritë të bardhë të verbër. U hodha poshtë pajisjeve, por arrita të dal jashtë me një shok klase. Gazi radioaktiv ishte si një mjegull dhe nuk mund të shihnim as 10 metra larg”
Një tjetër e mbijetuar, Setsuko Thurlow, kujtoi skenat pranë qendrës së shpërthimit ku mijëra nxënës ndihmonin në pastrimin e rrugëve.
“Pothuajse të gjithë u dogjën dhe u zhdukën pa lënë gjurmë. Shumë të tjerë vdiqën brenda pak ditësh. Brezi im u zhduk pothuajse i tëri”, tha ajo.
Në Nagasaki, Sumiteru Taniguchi, atëherë 16 vjeç, ishte mbi biçikletë kur ndodhi shpërthimi.
“Një valë më hodhi nga biçikleta dhe më përplasi në tokë”, tregoi ai. Pavarësisht se ndodhej më shumë se një milje larg, ai pësoi djegie të rënda që u infektuan dhe kaloi katër vite në spital duke u rikuperuar.
Pasojat nuk u ndalën me shpërthimin. Efektet e rrezatimit vazhduan për vite. Toru Ikemoto, 7 vjeç, dhe motra e tij Aiko, 9, ndonëse ishin brenda në momentin e shpërthimit, pësuan humbje flokësh, temperaturë, dhimbje dhe gjakderdhje. Toru vdiq në moshën 11-vjeçare dhe Aiko në moshën 29-vjeçare.
Shumë fëmijë që ishin ende në barkun e nënës linden me defekte të rënda ose të vdekur. Stigma sociale dhe frika nga dëmtimi i fëmijëve të ardhshëm i shtyu shumë të mbijetuar të mos krijojnë kurrë familje.
Sipas të mbijetuarit, ndalimi moral dhe ligjor global kundër përdorimit të armëve bërthamore është në rënie. Luftërat në Evropë dhe Lindjen e Mesme, ku përfshihen shtete me arsenale bërthamore dhe kërcënime të hapura për përdorim të tyre, po e dobësojnë gjithnjë e më shumë këtë tabu.
Edhe pse India dhe Pakistani nuk përdorën armë bërthamore në përplasjen e fundit, situata tregon sa e brishtë është paqja mes fuqive bërthamore.
Të mbijetuarit, përmes organizatës Nihon Hidankyo, bëjnë thirrje për mbështetje ndaj Traktatit të Kombeve të Bashkuara për Ndalimin e Armëve Bërthamore. Traktati ndalon jo vetëm armët, por edhe prodhimin, vendosjen dhe përdorimin e tyre, dhe kërkon ndihmë për të prekurit dhe pastrimin e zonave të ndotura nga testimet.
Edhe pse më shumë se gjysma e vendeve të botës e kanë nënshkruar ose ratifikuar traktatin, shumë shtete, përfshirë Japoninë, vazhdojnë të mbështeten te strategjitë e frikësimit bërthamor.
“Ideja se armët bërthamore na mbrojnë është një iluzion”, thotë Tanaka.
“Nëse politikanët do të kuptonin çfarë ndodhi në qytetin tim dhe në Hiroshima, nuk do të flisnin për ‘mbrojtje përmes armëve bërthamore’”, shton ai.
Ai e përmbylli fjalimin me një mesazh për brezin e ri dhe një paralajmërim nga historia: “Nëse njerëzimi nuk ndjek rrugën e paqes dhe ligjit ndërkombëtar, brezi i ardhshëm do të jetojë Luftën e Tretë Botërore. Siç ka thënë John F. Kennedy: ‘Armët e luftës duhet të zhduken, para se të na zhdukin ne.’”
